MỤN, NGUYÊN NHÂN VÀ 4 YẾU TỐ HÌNH THÀNH

MỤN, NGUYÊN NHÂN VÀ 4 YẾU TỐ HÌNH THÀNH 

Một trong những vấn đề da được quan tâm nhất - mụn. Mụn là một bệnh lý phổ biến và ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của bệnh nhân, đặc biệt là sức khỏe tâm lý của họ. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra mụn và mỗi loại mụn đều có những phương pháp khác nhau, hãy cùng BIBALA tìm hiểu các khía cạnh của mụn và một số biện pháp trị mụn nhé!

1. CƠ CHẾ GÂY MỤN

Cơ chế sinh bệnh mụn bao gồm rất nhiều yếu tố liên quan, trong đó đa phần đều đồng ý có 4 yếu tố chính là:

- Tăng sản xuất bã nhờn

- Thay đổi của quá trình sừng hóa, tăng sừng hóa của nang lông

- Các chất trung gian gây viêm

- Vi khuẩn Cutibacterium acnes (C.acnes) (trước đây là Propionibacterium acnes - P.acnes) xâm chiếm nang lông.

1. Tăng tiết bã nhờn

Sự phát triển của tuyến bã nhờn ở người có liên quan chặt chẽ đến sự biệt hóa của nang lông và biểu bì. Chức năng rõ ràng nhất của các tuyến bã nhờn là bài tiết chất nhờn.

Tuyến bã nhờn là nơi nội tiết tố androgen hoạt động. Các tuyến này hoạt động mạnh hơn trong giai đoạn dậy thì kích thích tăng sản xuất và tiết bã nhờn. Sự mất cân bằng giữa hoạt động sản xuất bã nhờn và khả năng bài tiết sẽ dẫn đến tắc nghẽn bã nhờn trong nang lông và theo sau đó là quá trình viêm. Estrogen, glucocorticoid và prolactin cũng ảnh hưởng đến chức năng tuyến bã nhờn. 

Mụn trứng cá thường bắt đầu ở tuổi thanh thiếu niên khoảng 8-9 tuổi, thường ở các bé gái, hay 12-13 tuổi đối với bé trai, nhưng cũng có thể gặp từ trẻ sơ sinh cho đến độ tuổi trung niên.

2. Sừng hóa lỗ chân lông

• Tăng sinh biểu mô và sự hình thành mụn trứng cá: 

Dãy tế bào sừng đã chết được bao phủ bởi sợi keratin trưởng thành. Ở những bệnh nhân bị mụn trứng cá, sự tăng sinh của các tế bào keratin xảy ra và chúng không bị bong ra như bình thường mà có xu hướng dính vào nhau. Các mảng sừng này gây bít ở cổ nang gây tắc lỗ chân lông, tạo thành mụn đầu đen nếu lỗ chân lông mở hoặc mụn đầu trắng nếu lỗ chân lông đóng.

3. Vi khuẩn xâm nhập:

Da cũng là một hệ sinh thái, là nơi cư trú của một hệ vi sinh vật mà phần lớn là vô hại.

Một loạt các rối loạn về da được cho là phát sinh một phần do thành phần vi sinh vật. Những rối loạn này bao gồm viêm da dị ứng, mụn trứng cá, viêm da tiết bã nhờn và vết thương mãn tính.

Hệ vi sinh vật có trong nang lông tuyến bã bình thường tương tự với những gì được tìm thấy trong mụn trứng cá. Gồm ba nhóm vi khuẩn: tụ cầu khuẩn coagulase âm tính (Staphylococcus epidermidis); vi khuẩn dạng bạch hầu kỵ khí (P.acnes and Propionibacterium granulosum); nấm men lipophilic (loài Pityrosporum).

4. Quá trình viêm nhiễm

• Định nghĩa viêm: 

Viêm là phản ứng tại chỗ của tổ chức liên kết, vi mạch máu và hệ thần kinh với nhân tố gây bệnh và mối quan hệ của nó với phản ứng chung của cơ thể. Viêm là phản ứng bảo vệ cơ thể, không chỉ coi là quá trình bệnh lý mà hơn thế nữa phải coi nó là phản ứng bảo vệ cơ thể.

• Viêm nhiễm trên da do vi khuẩn P.acnes xâm nhập:

P. acnes kích hoạt các phản ứng cytokine gây viêm trong mụn trứng cá bằng cách kích hoạt TLR2. 

Quá trình viêm gây tổn thương nang lông, vỡ và rò rỉ vi khuẩn, axit béo và lipid vào lớp hạ bì xung quanh.. Quá trình này sẽ làm phát sinh các tổn thương viêm (mụn mủ, mụn bọc, nang và mụn sẩn). Các tổn thương viêm được lấp đầy bởi mủ và lớn hơn các tổn thương không viêm.

II. NHỮNG NGUYÊN NHÂN KHÁC

Một số yếu tố khác ảnh hưởng đến mụn là:

• Chu kỳ kinh nguyệt và căng thẳng về cảm xúc (emotional stress)

• Hút thuốc

• Các sản phẩm gây quá nhờn trên bề mặt da

• Mụn trứng cá nhiệt đới (tropical Acnes) 

• Những người da tối màu sẽ dễ bị tăng sắc tố sau viêm và một số dạng mụn cụ thể, ví dụ như “pomade Acnes”

• Chế độ ăn ít đường

• Ảnh hưởng của sữa lên mụn

• Ảnh hưởng của chocolate lên mụn

Mụn là một loại bệnh khá phức tạp và có thể bị ảnh hưởng từ nhiều yếu tố, cả yếu tố bên trong cơ thể của từng người cũng như các yếu tố ngoại cảnh. 

III. CÁCH ĐIỀU TRỊ MỤN THEO YẾU TỐ HÌNH THÀNH

1. Tẩy tế bào chết tác động vào yếu tố dày sừng

Tẩy da chết hóa học là phương pháp loại bỏ tế bào da chết bằng hoạt chất axit có nồng độ pH thấp. Các chất tẩy da chết hóa học hoạt động đơn giản bằng cách phá vỡ chất “keo” giữa các tế bào từ đó giúp loại bỏ được tế bào chết nhường chỗ cho tế bào mới. Tác động vào yếu tố dày sừng, giúp các nốt mụn viêm dưới da có thể được trồi lên nhanh chóng.

Có rất nhiều hoạt chất tẩy tế bào hóa học khác nhau, phổ biến nhất là nhóm AHAs và BHA. Tuy nhiên, hai nhóm này khá mạnh và khả năng kích ứng cao. Do đó, các nhà bào chế hiện tại thường ưu ái Mandelic Acid (Thuốc nhóm AHAs) và PHA (nhẹ nhàng hơn BHA) vì sự dịu nhẹ nhưng mang lại hiệu quả tương đương.

1. Giải quyết yếu tố vi khuẩn, ức chế tình trạng viêm.

Để giải quyết yếu tố vi khuẩn và ức chế tình trạng viêm trên da, có nhiều phương pháp sử dụng các hoạt chất khác nhau. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Kháng sinh tại chỗ: Các loại kem hoặc gel chứa kháng sinh như mupirocin hoặc clindamycin thường được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn trên da và ngăn ngừa nhiễm trùng.

• Chất kháng viêm không steroid (NSAIDs): Các loại kem hoặc gel chứa NSAIDs như diclofenac có thể giúp giảm viêm và đau trên da.

• Corticosteroid tại chỗ: Các loại kem hoặc thuốc mỡ chứa corticosteroid như hydrocortisone hoặc betamethasone giúp giảm viêm mạnh mẽ bằng cách ức chế hệ miễn dịch tại chỗ

• Chất kháng khuẩn tự nhiên: Các hoạt chất từ thiên nhiên như tinh dầu tràm trà, tỏi, và mật ong có khả năng kháng khuẩn và kháng viêm hiệu quả. Chúng thường được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da tự nhiên.

• Thuốc ức chế calcineurin tại chỗ: Các loại thuốc như pimecrolimus và tacrolimus giúp điều hòa miễn dịch và giảm viêm, thích hợp cho các vùng da nhạy cảm.

IV. GEL CHẤM MỤN TRÀM TRÀ NANO TEA TREE ACNE-CARE SPOT GEL

Công thức Gel chấm mụn tràm trà được Bibala thiết kế nhằm tập trung giải quyết dứt điểm 4 yếu tố hình thành nên mụn, bao gồm bã nhờn, dày sừng, vi khuẩn, viêm bằng các thành phần có thể tác động chuyên biệt vào từng yếu tố gây mụn.

• 10% Nano Tea Tree

Là một phức hợp chứa tinh dầu tràm trà được áp dụng công nghệ bọc lipid, giúp thu nhỏ kích thước của phân tử về ~200 nanomet. Khi đó, tinh dầu tràm trà dễ dàng thấm sâu xuống các nốt mụn, mang lại hiệu quả ức chế vi khuẩn, giảm viêm mạnh mẽ hơn so với dạng không bọc.

→ Giải quyết yếu tố vi khuẩn, ức chế tình trạng viêm.

Vài lý do khác ngoài việc tối ưu sự thẩm thấu của tinh dầu tràm trà, đó là tràm trà lại dễ bị bay hơi khi bảo quản không tốt (không đóng nắp kỹ, nhiệt độ cao), cũng như là dễ gây kích ứng, bỏng da khi sử dụng hàm lượng lớn tinh dầu tràm trà nguyên chất. Do đó, công nghệ bọc lipid này sẽ giúp giảm thiểu sự kích ứng, cũng như bảo vệ và kéo dài hiệu quả của tinh dầu tràm trà khi bôi thoa lên da.

• 1% Biogenic BHA

So với công thức chứa Salicylic acid truyền thống, chúng có điểm bất cập như tính thẩm thấu vào da kém nếu như không được bào chế đúng cách. Do đó, Biogenic BHA được kết hợp trong công thức này nhằm cải thiện tính thấm vào da tốt hơn, từ đó, Salicylic acid sẽ dễ dàng cắt đứt các tế bào sừng đang kết dính, gây tắc lỗ chân lông.

→ Tác động vào yếu tố dày sừng, giúp các nốt mụn viêm dưới da có thể được trồi lên nhanh chóng.

• Sulfur

Lưu huỳnh là thành phần được ứng dụng nhiều trong các bài thuốc y học cổ truyền lâu đời, bởi chúng có đặc tính tiêu sừng và ức chế rất nhiều loại vi khuẩn khác nhau, thường gặp nhất là P.acnes, cho đến các loại khuẩn Sarcoptes scabiei (cái ghẻ), một số Streptococci (liên cầu khuẩn) và Staphylococcus Aureus (tụ cầu vàng)... tình trạng mụn mủ, nhiễm trùng trên da được giải quyết nhanh chóng.

→ Tác động vào yếu tố vi khuẩn và dày sừng..

.

Công thức Gel chấm mụn tràm trà nhà Bibala đã được thiết kế nhằm hậu mãi cho da không bị thâm sẹo hình thành sau giai đoạn bị mụn, tác động cân bằng cho tình trạng mụn và ngăn ngừa để lại sẹo thâm.